Człowiek to istota społeczna. Taki stan rzeczy oznacza, że ważne miejsce w jego w priorytetach zajmują dobrze rozwinięte kontakty społeczne. XXI wiek to czas, kiedy wielu z nas prowadzi dynamiczny, wypełniony licznymi obowiązkami tryb życia, ale dzięki technologiom cyfrowym można w dzisiejszym świecie utrzymywać kontakty poprzez portale społecznościowe. Media społecznościowe stają się standardem… ale czy także zagrożeniem? Jaki jest wpływ social mediów na ludzką psychikę?
Media społecznościowe – co to takiego?
Zanim spróbujemy omówić, jaki jest wpływ mediów społecznościowych na ludzką psychikę, warto zdefiniować, jaka jest istota tego pojęcia. Jak dotąd opracowano wiele definicji zagadnienia; według jednej z nich social media, czasem określane także jako social network czy portale społecznościowe, to cyfrowe aplikacje, które są nastawione na interakcje pomiędzy uczestnikami. Media społecznościowe rozpatruje się z uwzględnieniem rozwoju technologii, które umożliwiają uczestnikom porozumiewanie się w czasie rzeczywistym.
Media społecznościowe to rozwiązania technologiczne (sieciowe), które umożliwiają zakładanie – na równorzędnych zasadach – tworzenie profili osobowych przez użytkowników. Członkowie social mediów mają prawo do tworzenia kont o równych uprawnieniach, bez faworyzowania konkretnej grupy społecznej,
Poszczególni uczestnicy powinni mieć świadomość tego, że portale społecznościowe są nastawione na silną interakcję w internecie, a social media nie opierają się na biernym uczestnictwie. Wręcz przeciwnie – istotą jest wymiana wiadomości (można komunikować się np. poprzez wysyłanie wiadomości tekstowych lub krótkich filmików do innych użytkowników).
Wpływ mediów społecznościowych na ludzką psychikę w świetle dotychczasowych badań
Media społecznościowe to zagadnienie, które od lat jest przedmiotem szerokiej dyskusji zarówno wśród praktyków, jak i badaczy akademickich. Podczas dyskusji o mediach społecznościowych kładzie się nacisk przede wszystkim na takie aspekty jak to, czy social media wpływają na ludzką psychikę oraz relacje interpersonalne.
Pozytywny wpływ mediów społecznościowych na psychikę człowieka
Wśród pozytywnych efektów, z którymi wiąże się aktywność w social mediach, można wskazać przede wszystkim możliwość nawiązywania utrzymywania kontaktów z dotychczasowymi znajomymi (jest to cenne szczególnie w przypadku, gdy np. studenci danego kierunku przeprowadzają się po zakończeniu nauki do różnych miast), a także nawiązywania relacji z ludźmi z całego świata – istotą mediów społecznościowych jest brak barier związanych z dużymi odległościami.
Oprócz tego social media pozwalają na kontakty różnych grup społecznych, w tym np. członków jednej grupy zawodowej.
Negatywny wpływ social mediów na psychikę człowieka
Jeśli chodzi o to, jak social media wpływają na ludzką psychikę, wyróżnia się m.in. takie następujące aspekty:
- problemy z koncentracją – poprzez obcowanie z social mediami jesteśmy otrzymujemy olbrzymie ilości bodźców oraz informacji, co może utrudnić koncentrację na pracy lub nauce,
- uzależnienie, które objawia się wydłużaniem dziennej aktywności w social mediach oraz nerwowym zerkaniem w smartfona,
- niechęć do utrzymywania relacji w życiu realnym,
- kompleksy – aktywność w social mediach wiąże się z oglądaniem relacji umieszczanych np. przez influencerów. Świadomość poziomu ich życia może wpędzić w kompleksy oraz zaburzyć poczucie własnej wartości.
Aktywność w social mediach. Korzystania z mediów społecznościowych
Warto zwrócić uwagę na statystyki dotyczące korzystania z mediów społecznościowych – badania na ten temat mediów społecznościowych prowadzi się już od kilkunastu lat, właściwie od momentu, w którym social media zaczęły zyskiwać popularność. Poniżej znajduje się kilka wniosków na ten temat (dane pochodzą m.in. z badania Hootsuite „Social Media w Polsce 2022”):
- w 2022 roku z social mediów korzysta ok. 27 milionów Polaków (wzrost o ok. 1,3 mln w stosunku do poprzedniego roku),
- z mediów społecznościowych korzysta ok. 83 proc. użytkowników internetu powyżej 13. roku życia,
- w innych kategoriach wiekowych odsetek ten jest niższy, ale wcale nie znikomy. Przykładowo, w przypadku osób w wieku 55-64 lata jest to ok. 45 proc. (kobiety) oraz 26 proc. (mężczyźni),
- najpopularniejszym kanałem social mediów w Polsce jest Facebook (niemal 18 mln użytkowników).
Z kolei jeśli chodzi o świat, szacuje się, że z mediów społecznościowych korzysta nawet ok. 4,8 mld użytkowników. Niemal 60 proc. ludzkości korzysta z min. 1 platformy, trudno zaś jest oszacować, jaka część populacji korzysta z kilku kanałów social media. Dla niemal połowy badanych zadaniem social mediów społecznościowych jest ułatwienie kontaktu ze znajomymi oraz rodziną.
W Polsce korzystamy z social mediów ok. 2-3 godziny na dobę. W innych krajach może być to nawet ok. 4 godziny (jest tak np. na Filipinach).
Social media a zdrowie psychiczne. Podsumowanie
Nie powinno się opierać kontaktów międzyludzkich wyłącznie na mediach społecznościowych, ponieważ istnieje wiele badań pokazujących, że social media wpływają negatywnie na zdrowie psychiczne. Oczywiście, nie oznacza to, że należy całkowicie rezygnować z social mediów. Wręcz przeciwnie – umiar w ich stosowaniu nie powinien być dla nas szkodliwy.
Rezygnacja z social media?
Uważasz, że za dużo czasu spędzasz na portalach społecznościowych? Chcesz usunąć swoje konto? Przygotowaliśmy dla Ciebie zestaw poradników pokazujący krok po kroku jak usunąć konto w najpopularniejszych serwisach społecznościowych.
- Jak usunąć konto na Instagramie
- Jak usunąć konto na Facebooku
- Jak usunąć konto na Tik Toku
- Jak usunąć konto na Twitterze
Bibliografia:
M. Iwanowska, Zrozumieć media (społecznościowe). Perspektywa psychologiczna,
IAB Polska, PRZEWODNIK PO SOCIAL MEDIA W POLSCE,
Hootsuite „Social Media w Polsce 2022”,